Aydın genelinde son zamanlarda art arda gelen kalp krizi vakaları dikkat çekti. Efeler’de yaşayan 42 yaşındaki Aydın Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Erman Çetin, Çine’de yaşayan 65 yaşındaki çiftçi Ünal Kasap, Çine’nin Ovacık Mahallesi’nde, Aydın Su ve Kanalizasyon İdaresi'nde görev yapan 31 yaşındaki Ferhat Bal, Efeler Belediyesi çalışanı 49 yaşındaki Adem Özer, Nazilli’de emlakçılık yapan 50 yaşındaki Nursel Sarıoğlu, kalp krizi nedeniyle hayatını kaybetti. Genç yaşta ve art arda yaşanan kalp krizleri kamuoyunda endişe yaratırken, ADÜ Kardiyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ufuk Eryılmaz’dan çarpıcı açıklamalar geldi. Eryılmaz, sadece geçtiğimiz günlerde bir gecede 26 anjiyo yaptıklarını belirterek, kalp krizine sebep olan risk faktörlerine değindi.
“ARTIŞ VAR”
Aydın’da kalp krizi vakalarında artış olduğunu söyleyen Prof. Dr. Ufuk Eryılmaz, “Şu an hastanemizde yani buraya geldiğim yıllarda ortalama anjiyo vakamız 4-5 iken bugün ben geçen günlerde bir akşam gece 11.30'a kadar 26 anjiyo vakası yaptık. Yani bir artış olduğu kesin. Ve bunların önemli miktarda hastalara müdahale edildi. Yani bu hastalar boş çıkmadı. Sadece anjiyo yapılıp evine gönderilmedi. Çoğuna stentleme işlemi yapıldı. Bir kısmı cerrahiyeye gitti. Çok az bir kısmına da herhangi bir müdahaleye gerek olmadığına kanaat getirip o şekilde taburcu ettik. Bir artış var. Hastanemizde şu an iki gündür yatak bulunamıyor. Bunun birçok sebebi olabilir. Ama benim şurada en çarpıcı söyleyeceğim şey şudur. Sağlıksız yaşam ve beslenme alışkanlıkları sürdüğü sürece, kalp hastalıklarının görülme sıklığı artmaya devam edecektir. Geçirdiğimiz Covid süreciyle birlikte, zaten artan hareketsiz yaşam tarzına ek olarak Covid virüsünün kalp ve damar sisteminde pıhtılaşma eğilimini artırması, kalp damar hastalıkları, beyin damar hastalıkları ve akciğer embolisi vakalarında artışa neden olmuş olabilir diye düşünüyorum” dedi.
“AŞIYLA İLGİLİ BİLİMSEL VERİ YOK”
Kamuoyunda sıkça kalp krizinin nedeninin Covid aşısına bağlanmasıyla ilgili de görüşlerini belirten Eryılmaz, “Aşıyla ilgili sürekli sorular alıyoruz. Aşıyla ilgili de bilimsel veriler bizi desteklemediği için bunu Covid'teki kadar ifade edemiyoruz. Yani Covid'in kalp damar sağlığını olumsuz etkilediği verisi bilimsel olarak geçerli iken aşıların buna katkı yaptığı verisi ortada yok. Hatta bir yoruma göre bu haklı da olabilir. Ben buna itiraz etmiyorum. Bir yoruma göre aslında COVID sürecinde yapılan aşılamalarla COVID mikrobu geçirilmesi COVID enfeksiyonu engellendiği için aşıların bu anlamda bu kalp damar hastalığı sıklığını azalttığı iddiası da bilimsel olarak var. Bu nasıl baktığınıza bağlı. Benim şahsi fikrim şudur. Biz toplum olarak bir Covid geçirdik ve bu söylemler artık dilimize pelesenk oldu. Sağlıksız yaşam biçimleri tercih edilmeye devam ettiği, yaşam alanlarında egzersiz yapma imkânı sunulmadığı ve sağlıklı beslenmeye yönelik tercihler değişmediği sürece; fast food kültürü, hareketsiz yaşam ve sigara bağımlılığı giderek artacak, bu da kalp ve damar sağlığını daha fazla tehdit edecek. Ne yazık ki bu tablo, kalp damar hastalıklarına dair kötü haberleri daha sık duymamıza yol açacak” diye konuştu.
“SAĞLIKSIZ YAŞAMIN SONUCU”
Risk faktörlerinden bahseden Eryılmaz, “Mesela benden yaş olarak büyük bir abimin bana şöyle bir ifadede bulunduğunu hatırlıyorum. ‘Ya Ufuk bilir misin? Eskiden 40 yaşında bir hasta bir kalp krizi geçirdiğinde başına gider uzaylı gibi bakardık. Aaa bak kalp krizi geçirmiş’ diye şimdi ise artık hayatın bir parçası oldu demişti. Bu anlamda gerçekten kalp krizi yaşı aşağıya düştü yani biz artık 30’lu yaşlardan sonra da bu tarz kalp krizlerini maalesef çok görmeye başladık. Yine söylüyorum, bunlar tamamen sağlıksız yaşam tercihlerinin bir sonucu. Mesela ailenizde kalp damar hastalığı varsa ve siz hala sigara içiyorsanız, bu kabul edilebilir bir durum değil. Böyle davranarak kalp krizini adeta kendiniz davet etmiş oluyorsunuz. Sonra kalp krizi gerçekleştiğinde şaşırmanız ise anlamsız oluyor. Bize çok yadırgatıcı gelmiyor. Yani sonuçta bizim ölümcül dediğimiz kalp krizine giden yolda çok belirleyici dediğimiz bir takım risk faktörlerimiz var. Birincil risk faktörleri tansiyon, şeker ve kolesteroldür; yani yüksek kan basıncı, yüksek kolesterol ve yüksek kan şekeri düzeyleri. Ayrıca sigara kullanımı ve genetik faktörler de büyük önem taşır. Geçen hafta karşılaştığım bir örnek nedeniyle bunu özellikle vurgulamak istiyorum. Tanıdığım bir ailede, 40 ile 50 yaşları arasındaki 4 kardeşin hepsinin aynı damarı, hatta aynı yerde damar tıkanıklığı var. Böyle bir durumu düşünün, bu gerçekten çok çarpıcı. Sizin böyle bir genetiğiniz varken kalkıp sigara içiyorsanız 50 yaşına gelmeden 40 yaşınızda da kalp krizi geçirebilirsiniz yani buna kimse de engel olmayabilir. Kalp krizi geçirip hayatınızı da kaybedebilirsiniz. O yüzden de yani bunun farkına varmak gerekiyor. Sağlıksız beslenme, sigara ve ağır alkol tüketimi, hareketsiz yaşam, tuz konusundaki duyarsızlık, artmış kilo, stres ve uykusuzluk kesinlikle bütün bunlar kalp sağlığını olumsuzca etkileyen risk faktörleridir” ifadelerini kullandı.
“DİKKAT EDİLMESİ GEREKİYOR”
Sağlıklı bir yaşamın benimsenmesi gerektiğine vurgu yapan Eryılmaz, “Stresi kesinlikle ciddiye almak gerekir. Uyku kesinlikle önemsenmesi gereken bir parametre. Bunların hepsi önemli ve buna dikkat edilmesi gerekiyor. Mesela uyku apne sendromu dediğimiz bir durum var. Uykuda solunumun durması hadisesi. Bu insanlarda bununla ilişkili olarak birçok problem gelişebiliyor. Kilo bunu tetikleyebiliyor. Kilo ile beraber uyku apne ağırlaşabiliyor. Bunun dışında uyku apneye bağlı ritim bozuklukları olabiliyor. Uyku apneden kaynaklı tansiyon yükselmeleri olabiliyor. Bazen öyle tansiyon yükselmesi oluyor ki kontrolü mümkün olmuyor. Yani yüksek kolesterol, yüksek tansiyon, yüksek kan basıncı değerleriyle dolaşıyor hasta. Böyle baktığınız zaman sağlıklı yaşam için her zaman benim nazarımda bir alternatif var. Bunu söylemek kolay ama uygulaması zor. İnsanoğlu çünkü rahatı seviyor. Hepimiz rahatı seviyoruz. Yani mümkünse markete en yakın yerde otoparkımız olsun. Hiç yürümeden hayatımızı yaşayalım. Mesela ben çok görüyorum. Karşı caddeden geliyor arabasıyla dönüyor manavın önüne park ediyor yani karşı caddede de boş yer var oraya da park edip inip alabilir ama onu yapmıyor dönüyor manavın önünde park ediyor alışverişini öyle yapıyor. Bunlar sağlıklı yaşam tercihleri olamaz. Eğer sağlığınız için en ufak bir endişeniz yoksa; ailenizde kalp damar hastalığı varsa kilo kontrolüne dikkat etmemeniz, sigara içmeniz, aşırı alkol tüketmeniz, uykusuz kalmanız, gereksiz strese maruz kalmanız ve yoğun sigara kullanmanız kabul edilemez. Yapmanız gereken tam tersi davranmakken her türlü yanlışı yapıyorsunuz. Sonra bir şey olunca da ‘Bu nasıl oldu?’ diye şaşırıyorsunuz” şeklinde konuştu.
KALP KRİZİ Mİ KALP ÖLÜMÜ MÜ?
Ani kalp ölümlerine de vurgu yapan Eryılmaz, “Kalp krizi birinci bir antite konu bir de ani kalp ölümü dediğimiz bir hadise var. Ani kalp ölümü, kalp krizini de kapsayan daha genel bir kavramdır. Ancak toplumumuzda otopsi uygulaması çok yaygın olmadığı için gerçek ölüm nedenini çoğu zaman tam olarak bilemiyoruz. Örneğin, öğrencilik yıllarımda Almanya’da patoloji bölümünde çalıştım ve orada hastanede ölen her hastaya standart olarak otopsi yapılıyordu. Bizde ise otopsi pratiği yeterince kullanılmadığı için, ölüm nedenini tam anlamıyla tespit etmek zor. Bu yüzden toplum kalp krizini sıradan bir olay gibi kabul ediyor ve önemini gerektiği kadar kavrayamıyor. Ani kalp ölümü demek İngilizce’de ‘Sudden Cardiac Death’ olarak geçiyor. Son 24 saat içinde çıkan ani beklenmedik ölüm, ani kardiyak ölüm diye geçiyor. Şimdi kalp krizi bunun bir başlığı. Ama hepsi değil. Mesela kalbin bir takım genetik hastalıkları var. Bir takım elektriksel bozuklukları var. Bunlar da ani ölüme sebep oluyor ama siz buna da kalp krizi diyorsunuz. Oysa biz tıp doktorları olarak kalp krizi dediğimiz şeyi şöyle anlatmaya çalışıyoruz. Kalp damar tıkanmasına bağlı, kalbi besleyen koroner damarların tıkanmasına bağlı ortaya çıkan ölüme biz kalp krizine bağlı ölüm diyoruz. Ama biz bunu bilmiyoruz ki. Hani rahmetli vefat ediyor deniyor ki kalp. Ya bunun beynin damarının yırtılmadığını kim söyleyebilir? Yahut da ağır damarının yırtılmadığını kim söyleyebilir? Yahut da işte beyninde bir baloncuğun yırtılmadığını kim iddia edebilir? Ya da işte bunun kalbinin elektriksel sisteminde bir düzensizlik olduğu ve buna bağlı ölümcül bir ritim bozukluğundan dolayı hayatını kaybetmediğini kim söyleyemeyebilir? Bunların hepsi teorik olarak mümkün ama bizde otopsi pratiği çok yaygın olmadığı için bu konu haliyle kalp krizi denip olay bu şekilde geçiştiriliyor. O anlamda bunlara her zaman ihtiyatla yaklaşmak gerekir” ifadelerine yer verdi.
“112’YE ULAŞILMALI”
Kalp krizi belirtilerini de anlatan Eryılmaz, “Kalp krizi genellikle göğüs ön duvarında hissedilen şiddetli, baskı şeklinde bir ağrıyla kendini gösterir. Ancak her zaman sadece bu şekilde ortaya çıkmayabilir. Bazen sol kolda uyuşma, sırta, çeneye ya da mide bölgesine yayılan ağrılar da görülebilir. Ne şekilde olursa olsun, genellikle hareketle artan, dinlenmekle azalan ve bulantı, terleme, kusma gibi belirtilerin eşlik ettiği bir şikayetler bütünüyle kendini gösterir. Biz bu tabloya 'sendrom' diyoruz. Bize bunun bir kalp krizi olasılığı olabileceğini düşündürür. Bu konuda bizim 112 sistemimiz gerçekten iyi çalışıyor. Bu anlamda 112'ye ulaşmak en doğrusu olsa gerek. Sürekli yanınızda birilerini istemek, yanınızda birilerinin olmasını istemek önemli bir tercih olabilir. Aslında yapılabilecek çok fazla bir şey yok ama hareketle ortaya çıkmış bir ağrıda tabii ki mümkün olduğunca sakin kalmak ve hareketsiz kalmak önemli. Yani siz yürüdüğünüzde bir ağrı hissediyorsanız bunu zorlamanız doğru değil. Yani acaba bu ağrı daha da yürüsem geçer mi diye düşünmeniz. Açılsam falan gibi böyle bunlar doğru değil. Kalbiniz çünkü size diyor ki ben iyi değilim burada dur.. Bu mesajı almak gerekiyor. Kalp krizinde bazen artık bu o eşik aşılmış olur ve siz istirahat etseniz dahi göğüs ağrınız vardır. Burada belki bir aspirin çiğnemek iyi bir tercih olabilir. Bunu akla getirebilirsek ve mümkün olan en yakın sağlık birimine kendinizi atmanız, bu anlamda oradaki çekilecek EKG'nin çok hızlı bir şekilde değerlendirilmesi ve o sırada oradaki doktor arkadaşların size yapacağı müdahaleler tabii ki faydalı olacaktır” şeklinde konuştu.
“VÜCUDUNUZ UYARIYOR”
Kalp krizi ve panik atağı her zaman ayırt etmenin her zaman mümkün olmayacağını söyleyen Eryılmaz, şu ifadeleri kullandı: “Meslek hayatımızda sağlık kuruluşuna başvurup ya senin panik atak bu denip sonunda da kalp krizi geçiren hastalarımız da oldu maalesef. Şöyle söyleyeyim burada biraz önce anlattığım o risk faktörlerinin penceresinden bakmak gerekiyor. Yani bunu bir kura çekmek gibi rastgele bir olay olarak değil de, ‘o bulut bu yağmuru getirdi’ mantığıyla değerlendirirseniz, olayın nedenini anlamak çok daha kolay olur. Sebep-sonuç ilişkisini kurmak, hem durumu kavramanızı hem de çözüm üretmenizi kolaylaştırır. Risk faktörlerinin zemininde ortaya çıkıyor kalp damar hastalığı ya da beyin damar hastalığı. Ya da şah damar hastalığı. Risk faktörlerinin zemininde tansiyonunuz olacak, şekeriniz olacak, kolesterolünüz olacak. Bu da yetmez. Uzun süredir olacak. Bu da yetmez. Uzun süredir olmasına rağmen siz bunu önemsememiş olacaksınız. Düzenli tedavi almamış olacaksınız. Aslında vücudunuz sizi uyarıyor. Bak yanlış yoldasın diyor bak yanlış yoldasın bak tansiyonun yükselecek bak tansiyonun yükseliyor diyor ama siz bütün bu uyarıları görmezden gelirseniz sonunda duvara çarpıyorsunuz. Kalbimizi koruyalım içinde sevdiklerimiz var.”
