Diyet, kilo, atletik performans ve kalp hastalığı ve tip 2 diyabet gibi kronik hastalık riski dahil olmak üzere sağlığın birçok yönünü etkiler. Bazı araştırmalara göre, ruh sağlığını da etkileyebildiğini göstermektedir.
***
Anksiyete ve depresyon, dünya çapında en yaygın zihinsel sağlık koşulları arasındadır. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, depresyon 2030 yılına kadar dünyanın en önemli sağlık sorunlarından biri olabilir. Bu nedenle, araştırmacılar mevcut tedavilere ve ilaçlara ek olarak zihinsel sağlık koşullarının etkisini azaltmak için yeni yollar aramaya devam etmektedir.
***
Beslenme psikiyatrisi, özellikle zihinsel sağlık sorunlarının geliştirilmesi ve tedavisinde beslenmenin rolüne bakan, gelişmekte olan bir araştırma alanıdır. Beslenmenin ruh sağlığındaki rolüyle ilgili olarak araştırmacıların sorduğu iki ana soru şudur: “Diyet, ruh sağlığı durumlarını önlemeye yardımcı olur mu?” ve “Beslenme müdahaleleri bu durumların tedavisinde yardımcı olur mu?”
***
Birkaç gözlemsel çalışma, genel diyet kalitesi ile depresyon riski arasında bir bağlantı olduğunu göstermiştir. Örneğin, 10 ülkeden 21 araştırma sonucunda, yüksek miktarda meyve, sebze, kepekli tahıllar, zeytinyağı, balık, az yağlı süt ürünleri ve antioksidanların yanı sıra düşük hayvansal gıda alımı ile karakterize edilen sağlıklı bir beslenme düzeninin, azaltılmış depresyon riski ile ilişkili olduğu bulunmuştur. Tam tersine, yüksek miktarda kırmızı ve işlenmiş et, rafine edilmiş tahıllar, tatlılar, yüksek yağlı süt ürünleri, tereyağı ve patates alımının yanı sıra düşük meyve ve sebze alımını içeren Batı tarzı bir diyet depresyon artışla bağlantılı olduğu bulunmuştur. Yaşlılarda Akdeniz diyetine yüksek uyumun depresyon riskinin %32 azalmasıyla ilişkili olduğu bulunmuştur.Başka bir çalışmada 50 yaşın üzerindeki yetişkinlere bakıldığında, daha yüksek kaygı seviyeleri ile doymuş yağ ve ilave şekerler açısından yüksek diyetler arasında bir bağlantı bulunmuştur. Araştırmacılar çocuklarda ve gençlerde benzer sonuç bulmuşlardır.
***
Örneğin bir çalışmada zeytinyağı, balık, kabuklu yemişler, baklagiller, süt ürünleri, meyveler ve sebzeler gibi sağlıklı gıdaların yüksek oranda alınması ile ergenlik döneminde depresyon riskinin azalması arasında bir ilişki bulunmuştur.
***
Peki ya takviyeler?
Diyet kalıplarına ek olarak, bilim insanları, diyet takviyeleri şeklindeki bireysel besinlerin zihinsel sağlık üzerindeki potansiyel etkileriyle ilgilenmektedir. Folat, magnezyum, demir, çinko ve B6, B12 ve D vitaminleri gibi belirli besin maddelerinin düşük seviyeleri ile kötüleşen ruh hali, kaygı duyguları ve depresyon riski arasında ilişki bulunmuştur.
***
Diyetin ruh halini veya depresyon ve anksiyete gibi durumların riskini nasıl etkileyebileceğine dair birkaç teori vardır. Bazı bilim insanları, belirli diyet kalıplarının enflamatuar etkilerinin, diyet ve zihinsel sağlık arasındaki ilişkiyi açıklamaya yardımcı olabileceğine inanmaktadır.
***
Örneğin, zihinsel sağlığa yararları ile ilişkili diyetler meyveler, sebzeler, tam tahıllar ve sağlıklı yağlar bakımından yüksek olma eğilimindedir - bunların tümü antiinflamatuar bileşikler açısından zengin besinlerdir.Antioksidanlar ve anti-inflamatuar gıdalar açısından yüksek diyetler, depresyon riskinin azalmasıyla ilişkili olduğundan, gözlemsel çalışmaların çoğu bu teoriyi desteklemektedir.
***
Bir başka olası açıklama, diyetin, insanların genellikle bağırsak mikrobiyomu olarak adlandırdığı bağırsaktaki bakterileri etkileyebileceğidir. Bağırsak sağlığı ve beyin fonksiyonu arasında güçlü bir bağlantı bulmuştur. Örneğin, bağırsaktaki faydalı bakterilerin yaklaşık olarak %90’ı Ruh halini etkileyen serotonin miktarını etkilemektedir. Diyet, bağırsak mikrobiyomunun sağlığı ve çeşitliliğinde önemli bir rol oynadığından, bu teori, yediklerimizin zihinsel sağlığımızı nasıl etkilediğine dair umut verici bir açıklamadır.
***
Son olarak, diyetin ruh sağlığı üzerinde daha dolaylı bir rol oynama olasılığı vardır.Sağlıklı diyetleri olan bireylerin, düzenli fiziksel aktivitede bulunma, iyi uyku alışkanlıkları ve sigara içmekten kaçınma gibi zihinsel sağlık koşulları riskinin azalmasıyla bağlantılı davranışlarda bulunma olasılıkları daha yüksektir.
***
Zihinsel sağlık koşullarına katkıda bulunabilecek faktörler arasında genetik, yaşam deneyimleri ve aile öyküsü gibi biyolojik faktörler de bulunur.
***
Sosyoekonomik durum, gıdaya erişim ve genel diyet kalitesi gibi durumlar da zihinsel sağlığı etkileyebilir. Ruh sağlığı da yeme alışkanlıklarını etkileyebilir. Örneğin, kızgın veya üzgün hissettiğinizde tatlılar veya çok işlenmiş atıştırmalık yiyecekler gibi daha az sağlıklı yiyeceklere yönelmek istenebilir.
***
Sonuç olarak, depresyon veya anksiyete semptomları yaşayan veya zihinsel sağlıkları hakkında genel endişeleri olan herkesin kişiselleştirilmiş bir tedavi planı geliştirmek için güvenilir bir uzmanla çalışması önemlidir.
***
