BÜLENT AYTÜRK

BÜLENT AYTÜRK

SEÇİMLER TARİHİ II

SEÇİMLER TARİHİ II

Cumhuriyet Dönemi asıl seçimlerin yapıldığı dönemdir.  Ancak 1950’ye kadar tek parti sistemi ile yapılan seçimlerin demokratik olduğu söylenemez. 
Bu seçimlerde iki turlu seçim sistemi uygulanmıştır ve ancak Atatürk’ün belirlediği kişiler seçime girebiliyordu. Buna rağmen mecliste ciddi bir muhalefet oluşabiliyordu.
1924’te ilk çok partili hayata geçiş denemesi yapılır ve K. Karabekir, Ali Fuat Cebesoy, Rauf Orbay ve A. Adnan Adıvar gibi Milli Mücadele’nin önde gelenleri tarafından Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kurulur. 
Partinin programı liberaldir ve hürriyetleri savunduğunu belirterek özellikle din ve vicdan hürriyetini vurgular.
Özellikle 3 Mart 1924’te yapılan çok önemli devrimler (bunlar halifeliğin kaldırılması, Tevhid-i Tedrisat Kanunu, Evkaf- Şeriyye Vekaleti’nin yerine Diyanet İşleri Başkanlığı’nın kurulması) ile askerlerin siyasete karışmaması ilkesi (Atatürk buna çok önem verirdi) bazı komutanları rahatsız etmiş, dışlandıklarını düşünerek Terakkiperver (İlerici) Cumhuriyet Fırkası’nı kurmuşlardır.
1925’te çıkan Şeyh Said İsyanı ile ilişkili görülen Terakkiperver Fırka kapatılır. Böylece ilk demokrasi denemesi başarısız olur. 
1930’da mahalli (yerel) seçimler yapılacaktır. 1930 seçimlerinin en önemli özelliği ilk kez kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmiştir. Bu seçimlerde ilk kadın muhtar Karpuzlu’da seçilir.
1929 Ekonomik Krizi Türkiye’yi de çok etkilemiş ve halk çok ciddi ekonomik sıkıntılar içindeydi.
1930’da Atatürk yakın arkadaşı Fethi Bey’e parti kurmasını söyler. Fethi Bey, Cumhuriyete ve devrimlere bağlı biri idi.  Kurduğu parti Serbest Fırka’da, cumhuriyetçi ve liberal bir parti idi.
Ekonomik yönden bunalan halk, Serbest Fırka’ya adeta akın eder. Fethi Bey, İzmir’de çok büyük kalabalıklar tarafından karşılanır. Halbuki parti daha programını bile açıklamamıştı.
Aynı yıl içinde (1930) Menemen Olayı patlak verir ve Fethi Bey partisini fesheder. Böylece ikinci demokrasi denemesi de başarısız olur. 
1933-1938 arasında I.Beş Yıllık Kalkınma Planı devreye girer.
1934 Milletvekili seçimlerinde bu kez kadınlara ilk defa milletvekili seçme ve seçilme hakkı verilir ve 18 kadın TBMM’ye seçilir.
Bu tarihlerde Batı ülkelerinde ( Fransa, İsviçre) bile kadınlara siyasal haklar tanınmamıştı.
Atatürk’ün ileri görüşlülüğü ve vizyonu bir kez daha ortaya çıkmıştır.
Türk kadını Atatürk’e çok şey borçludur.

 

Önceki ve Sonraki Yazılar
BÜLENT AYTÜRK Arşivi
SON YAZILAR