Psikolojik manipülasyon mağduru olabilirsiniz. Bunu uygulayan patronunuz, komşunuz, iş arkadaşınız, uzak ya da yakın akrabanız ya da arkadaşınız olabilir. En sık bulunduğumuz yerlerde, herhangi bir yerde bulunabilirler. Belli manipülasyon tekniklerinin ustaları olan ve bu teknikleri bizi şaşırtmak için kullanan insanlar hakkında konuşuyoruz. Çevremizde olsalar da, bu insanları tespit etmek kolay değildir. Özellikleri ve kişilikleri belli değildir. Kimse alnında narsist veya sosyopat olduğunu belirten bir işaret taşımaz. Peki onları nasıl tanırız ve önleyebiliriz? Öncelikle psikolojik manipülasyonun ne olduğunu ve kimler tarafından, nasıl uygulandığını bilirsek kendimizi korumak için daha temkinli olabiliriz.
MANİPÜLASYON NEDİR?
Yalan, inandırma, ikna, övme, göz boyama, hile, çamur atma, duygu sömürüsü, hedef şaşırtma, kamuoyu oluşturma, haline bırakma gibi birçok manipülasyon tekniği vardır. Bu teknikler, düşüncelerinize karışarak manipülatörün isteği doğrultusunda davranmanız için oluşturulmuş, kabadan incelikli olanlara doğru geniş bir yelpazede yer alırlar. Manipülatör işinde iyiyse, özellikle vicdan gelişimi olmayan psikopatik kişilik bozukluğunda bir kişi ise, kişi manipüle edildiğini asla fark edemez. Belki bir tuhaflık olduğunu sezebilir ama iyi bir manipülatör karşısında manipüle edildiğinden emin olması çok zordur. Çünkü normal, iyi niyetli insanlar dünyayı da kendileri gibi normal, iyi niyetli, güvenilir kişilerle dolu olduğunu düşünerek hareket ederler. Elbette dünyada güvenilir ve iyi insanlar vardır. Fakat izin verdiğiniz takdirde sizi kullanmak isteyen, hatta sırf kullanmak için sistemli şekilde davranan insanlar da vardır ve maalesef olmaya da devam edecektir. O tür kişiler tarafından kurulmuş manipülasyon tuzaklarına düşmek çoğunlukla yaşamınızı berbat bir hale sokabilir. Kendinizi kötüye kullanılmış, yalnız ve berbat hissedersiniz. Dünya ve insanlar gözünüze güvenilmez gelir; kime güveneceğinizi kestiremez hale gelirsiniz
KİMLER MANİPÜLASYON YAPAR?
Aslında herkes manipülasyon yapar. Herkes birbirini manipüle edebilme kapasitesine sahiptir. İnsan doğası gereği kendi istediği olsun isteyen, zaman zaman bencil davranabilen bir varlıktır. Ebeveynler çocuklarını, çocuk ebeveynlerini, erkek kadını, kadın erkeği, arkadaş arkadaşı manipüle edebilir. Aslında doğduğumuz andan itibaren, çevremizdeki herkes bizi manipüle etmeye ve istediği biçimde yönlendirmeye çalışır. Bu bazen iyi niyetle bazen kötü niyetle yapılır. Bencil insan doğasının vazgeçilmez bir parçasıdır manipülasyon. Bizi ilgilendiren ise kötü niyetli olan manipülasyonlardır.
MANİPÜLASYONUN NORMAL VE ANORMAL SINIRLARI NEDİR?
Herkes birbirini manipüle eder dedik, fakat normal insanlar bunu durumsal olarak yapar, yani her zaman değil. Başka bir deyişle anlık istediği gerçekleşsin diye karşısındaki kişiyi manipüle eder; hatta bazı kişiler bunu yaptıklarını fark bile etmezler. Örneğin ağlamak kolay kolay hiçbirimizin dayanamayacağı bir eylemdir. Yemekten önce çikolata diye tutturan çocuk ağlama silahını kullanarak evdeki bireylerden birini, yapmayacağı şeyi yapmaya; mesela yemekten önce kendisine çikolata verilmesine ikna edebilir. Çikolatayı veren manipüle oldu demektir. Bu tür durumsal manipülasyonları herkes yapar. Başka örnekler vermek gerekirse ”Bu akşam eve erken gelirsen ben de seninle kuzeninin düğününe gelirim”, “Tüm yemeğini bitirirsen baban sana yaş pasta alacak”. Yani karşımızdakine istemediği şeyi bu yollarla yaptırırız. Bencillik bir noktaya kadar doğal bir insan davranışıdır denebilir, bunu zaman zaman herkes duruma bağlı olarak yapar. Fakat gerçek bir manipülasyonda süreklilik vardır. Manipülatörün ilişki yürütme temeli manipülasyondur ve bunu sistemli ve bilinçli şekilde, periyodik olarak uygular. Diğer manipülasyondan ayırıcı tarafları; duruma bağlı olmaması, sürekli şekilde tekrar ediliyor olmasıdır. Manipülatörün amacına uygun şekilde duruma bağlı olmaksızın sürekli şekilde periyodik olarak uygulanırlar. Bazı manipülatörler, insan aklının almayacağı en sinsi ve sistemli planları uygulamaya koymaktan da çekinmezler.
NE YAPMALI?
- İnsanlara güvenme konusunda ağır davranmayı kural haline getirin.
- Bir insanı yeterince tanımadan onunla kişisel ve finansal bilgilerinizi paylaşmaktan kaçının.
- Size yapılan doğru olamayacak kadar mükemmel tekliflere ve iş önerilerine karşı dikkatli olun.
- Karar almadan önce ince eleyip sık dokuyun.
- İnsanların sözlerinin doğruluğunu test edin, iyice araştırın.
