Sirkadiyen ritim; dünyanın kendi ekseni etrafında yaklaşık 24 saat süren bir dönüşünün canlılar üzerinde oluşturduğu biyokimyasal, fizyolojik ve davranışsal ritimlerin bir gün içerisinde tekrar edilmesi olarak tanımlanır. Işık, melatonin hormunu, sıcaklık, jet-lag, vardiya değişim durumu gibi faktörler sirkadiyen ritmi etkilemektedir. “Yanlış” sirkadiyen zamanda enerji alımı sonucu gelişen sirkadiyen bozulma, kilo atışına neden olabilmektedir. Bu durum da metabolik bozulmaya yol açabilir. Modern teknoloji ile beraber vardiyalı ve gece çalışan işçi sayısı artmakta, bunun paralelinde yanlış sirkadiyen zamanda beslenme sıklığı da artabilmektedir. Sirkadiyen ritmin düzensizliği metabolik sendroma, obeziteye ve Tip 2 diyabetin başlangıcına, kalp- damar hastalıklarına, vücut ağırlığı ve kan yağlarında artışa neden olmaktadır.
Sirkadiyen ritmin en önemli belirleyicisi ısı ve ışıktır. Bu sebepledir ki insanların uyuma ve uyanma saatleri belirli bir düzen içindedir. Yeterli uyku uyumayan kişilerin kilo verme süreçleri de daha zor ve zahmetli olmaktadır. Biyolojik ritme uygun olmayan saatlerde ve yetersiz olarak alınan uyku; enerjinin düşmesine, hastalıklara yatkınlığa neden olur, metabolik yağ yakımını yavaşlatır, iştah kontrolsüzlüğüne ve daha birçok negatif etkilere neden olur. Yapılan çalışmalarda kalitesiz ve yetersiz uyuyan insanların, daha düzensiz öğün saatlerine sahip olduğu, daha az sebze yedikleri, besin tüketimlerinde artışın olduğu, şeker ve yağ içeriği yüksek besin tercihlerinin arttığı, gece geç uyumalarına bağlı olarak gece atıştırmalıklarının arttığı ve bu sebepten ertesi gün kahvaltı öğününü atladıkları, tokluk hormonu olan leptin düzeylerinin azaldığı açlık hormonu olan grelin düzeylerinin de arttığı gözlemlenmiştir.
Sirkadiyen ritmi korumak ve bu ritmin bozulmasına bağlı olarak gelişebilecek hastalıkları önlemek için;
-Özellikle uyku problemi yaşıyorsanız kafein tüketimine dikkat edilmeli. Akşam saat 17:00 dan sonra çay, kahve, mate, yeşil çay gibi uyarıcı içecek tüketiminden kaçınılmalı.
-Su tüketimi gün içine dağıtılarak tüketilmeli. Akşam geç saatlerde içilen fazla miktarda su uyku düzenini etkileyebilir.
-Uyku süresi kadar uykunun kalitesi de oldukça önemlidir. Uyuduğunuz odanın karanlık olmasına dikkat edin. En az 7 saat uyuduğunuza emin olun.
-Son ara öğününüzü uyku kalitenizi artıracak muz, badem, süt, papatya çayı gibi besinlerle yapmayı deneyebilirsiniz.
- STRES! Yoğun iş temposu, devamlı bir yere yetişme telaşı farkında olmasak da bizi strese sokuyor ve sirkadiyen ritmimizi olumsuz etkileyebiliyor. Stresi yaşamak kaçınılmaz. Ancak stresi yönetebilmek, kontrol altına alabilmek elimizde. Yeni hobiler edinmek, sosyalleşmek, kendimize zaman ayırmak stresi yönetmeye yardımcı olacaktır.