Geçmişte bir insanın gelişimini belirleyen kurumlar sadece ailesi, yakın çevresi ve okuldu. Hızla değişen ve gelişen iletişim araçlarından olan televizyon, cep telefonları, bilgisayarlar ve daha sayamadığımız birçok teknolojik araç, bireyleri dolaylı yoldan etkileyen yaygın ve güçlü kitle iletişim araçlarıdır. Bu kitle iletişim araçları ve medya bireyin dünya görüşünü, tutum ve davranışlarını yoğun bir şekilde etkilemekte ve insanları hem fiziksel hem de ruhsal olarak değiştirmektedir. Günümüzde artık birçok sektör sistemlerini teknoloji temelleri üzerine kuruyor. Bu nedenle bireyler adeta teknolojiyi kullanmaya zorunlu hale getiriliyor. Günümüz teknolojisiyle birlikte internete bağlı kalma süresi de giderek artıyor ve bu durum sanal bağımlılığı tetikliyor. Kişileri yalnızlaştırıp, günlük yaşamı, iş performansını ve hatta evlilik hayatı gibi birçok sosyal ilişkiyi olumsuz etkileyen bu sorun, ruh sağlığı için büyük tehdit oluşturuyor.
BELİRTİLERİ NEDİR
Genel tanımıyla bağımlılık, kişiye ortamda bulunmasıyla genel bir iyilik hali ve rahatlama hissettiren, yoksunluğunda ise bedensel ve ruhsal açıdan zorlayıcı sonuçlar doğuran, canlı veya cansız her şeyle kişinin saplantılı ilişkisi olarak tanımlanabilir. Bu saplantılı ilişki, kişinin toplumsal ve mesleki işlevselliğini bozmaktadır. Alkol ve madde bağımlılıkları, alanda en sık karşılaşılan bağımlılık türü olmasına rağmen, genelde teknoloji bağımlılığı; özelde ise internet bağımlılığı son zamanlarda klinisyenlerin sıklıkla karşılaştığı bir bağımlılık türüdür. İnternet bağımlılığının belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
1. İnternet kullanımına çok uzun sürelerin ayrılması
2. İnternet kullanımının kontrol altına alınma çabalarının başarısızlıkla sonuçlanması
3. İnternete ayrılan sürenin giderek artması ve artışa rağmen sürenin yetersiz gelmesi
4. İnternet kullanımını azaltma ya da bırakma girişimlerinde ağır yoksunluk belirtileri gösterme
5. Yoğun internet kullanımının kişinin toplumsal ve mesleki işlevselliğini bozması
Genel hatlarıyla birlikte belirlenen tanı ölçütlerine rağmen bazı ruh sağlığı uzmanları, internet bağımlılığının varlığını belirlemek için detaylarla meşgul olunması yerine kişinin sanal ile gerçeklik arasında kurduğu dengenin irdelenmesi gerektiğini savunmaktadırlar. Kişinin gerçeklikten ve gerçek yaşantısından uzaklaşıp sanal ve dijital dünyada kaybolması, tanı ölçütlerini karşılayıp karşılamadığına bakılmaksızın müdahale gerektirir.
NE YAPMALI
Teknoloji ve internet bağımlılığı olan kişiler, başlangıçta bunun bir sorun olmadığını söyler ve tedaviye karşı yoğun bir direnç gösterirler. Bir süre sonra bunun bir sorun olduğunu kabul eden pasif bir itaat dönemi yaşarlar ve tedavi için ruh sağlığı uzmanları ile işbirliğine girerler. Medikal müdahaleler, bireysel/grup terapileri ve aile rehberliği sonucunda internet bağımlılığı ortadan kalkabilecek bir sorun olarak görülmektedir. Çocuklar, yetişkinlerle birlikte teknoloji bağımlılığı konusunda hassasiyet gösterilen bir diğer popülasyondur. İnternet ve bilgisayar oyunları bağımlılığı, çocuklarda en sık rastlanan teknoloji bağımlılıkları arasında sayılabilir. Teknoloji bağımlılığı ve türevlerinin çocuk üzerinde olumlu etkileri ile birlikte yaratabileceği potansiyel tehlikelerin önüne geçilebilmesi adına bilgisayar ve diğer teknolojik cihazların çocuğun odasında bulunmaması ve kullanımlarının ebeveynlerin kontrolünde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bununla birlikte aileler çocuğun oynadığı oyunu, çocukla birlikte oynayarak olaylara onun penceresinden bakabilmelidir. Çocuğu oyun oynarken izlemek ve oyunu öğrenmeye çalışmak hem ebeveynin çocuğun teknoloji kullanımı üzerinde bir denetim sağlarken hem de çocuğun kendisini ifade etmesini kolaylaştırmaktadır. Bazı uzmanlar, şiddet içeren bilgisayar oyunlarını, çocukların saldırgan duygularını ifade etme araçları olarak görmektedirler. Bununla birlikte eğitici niteliğe sahip öğretici ve stratejik/analitik düşünmeyi gerektiren bilgisayar oyunlarının çocuğa farklı ilgi alanları tanıtabileceği ve mevcut yeteneklerini geliştirme imkanı sunabileceği ileri sürülmektedir. Özellikle çoklu oyuncularla online olarak oynanan oyunlarda çocukların liderlik, planlama ve problem çözme konularında kendilerini ifade etme ve geliştirmelerinin mümkün olduğu düşünülmektedir. Sonuç olarak teknoloji, taraf olunması gereken bir alan olmaktan ziyade kullanımının insan hayatını kolaylaştırması ve yaratabileceği tehlikelerin önüne geçilmesi gerektiği konularda düşünülmesi gereken bir alandır. Teknoloji ve türevlerine bağımlılık durumlarının gelişmesi halinde ise atılması gereken ilk adım, bir ruh sağlığı profesyonelinin kapısının çalınmasıdır.
