Efe çizmeleri Aydın’da ilgi görmüyor

Osmanlı döneminde at binicilerinin, milli mücadele döneminde ise Aydın Efelerinin tercih ettiği körüklü çizme bugün Türkiye’de bir elin parmağını geçmeyecek kadar az ustanın elinden üretilmeye devam ediyor. Aydın’ın İncirliova ilçesinde Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde Türk El Sanatları Zanaatkarlığı yapan İzzet Erkaç, yüz yılı aşan Efe geleneğini sürdüren ustalardan biri oluyor.

Çocukluk yıllarında başladığı mesleğini bugün de tüm gerekliliği ile yerine getirmeye çalışan Erkaç, efeliğin var olduğu Aydın’da yeterli ilgi görmediğini aktararak müşteri potansiyelinin yüzde 80’inin farklı şehirlerden olduğunu belirtti. Yozlaşmanın etkisiyle bu durumu özetleyen Erkaç, el emeği olan körüklü çizmeler ile ilgili detayları Aydın Hedef Gazetesi’ne anlattı.

EFE KIYAFETLERİ ŞEHİR DIŞINDA TALEP GÖRÜYOR

İncirliova’da çocukluk mesleği olan efe çizmelerini bugün de yapmaya devam ettiğini aktaran Zanaatkar İzzet Erkaç, “Esas işimiz efe çizmesi onun yanında sekiz köşe şapka, Yörük kıyafeti, cep saati, teşbih ve kemer de yapıyoruz. Türkiye genelinde iş yapıyoruz zaten müşterilerimiz genellikle Aydın’dan çıkmıyor. Yörük kıyafeti ve aksesuarlarına dışarıda ilgi ve talep daha fazla. Müşterilere kıyafet, çizme, saat, aksesuarları paket olarak hazırlıyoruz. Kendi el emeğimiz ile hazırlanan Yörük takımlarının alıcısının yüzde 80’i farklı şehirlerden oluyor. Efeliğin doğduğu yerde yozlaşıyoruz. Dışarda at binmeye meraklı vatandaşlar, Yörük kıyafetlerine bizim insanımızdan daha çok önem veriyor” dedi.

ÇİZMELERİN KIVRIMINDA GİZLİ ANLAMLAR VAR

Körüklü çizmelerin 4 çeşidinin olduğunu söyleyen İzzet Erkaç, “Osmanlı Dönemine dayanan en eski çizmeler karışık körüklü olarak adlandırılıyor. Sırasıyla; simit körük, akordiyon körük ve Cumhuriyet döneminden sonra çıkan baklava körük. Günümüzde en çok tercih edilen baklava körüklü çizmeler büyük emek ister ve her usta yapamaz. Baklava körüklü çizmelerin 8 köşesi bulunuyor. Bu kıvrım veya köşeler yiğitlik, mertlik, vatanseverlik ve milliyetçilik gibi anlamları barındırıyor. Efelik gerektiren özellikler çizmenin boğumlarında yer alıyor. Ben üretici ve satıcı olarak yiğit ve mert bu özelliklere sahip kişilere çizme dikmek isterim. Satışımı yaparken titiz davranırım. Her isteyene çizme yapmıyoruz” diye konuştu.

“MESELE AYDIN’IN KÜLTÜRÜNÜ YAŞATMAK”

Çizme yapan usta kalmadığını bildiren Erkaç, “Türkiye’de 10 usta var ya da yoktur. Ben de o azınlık ustaların içindeyim. Efe Çizmesi kültüründe, Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde Türk El Sanatları Zanaatkarıyım. Davet üzerine yurt dışında ve yurt içinde festivallere katılarak yöremizi tanıtıyoruz. Mesele çok çizme yapıp satmak değil. Bizim meselemiz Aydın’ın kültürünü yaşatmak, deden toruna çizmeler üretmektir. Bu çizmeler yürüdüğünüzde ses çıkartır. Bu ses dosta güven düşmana korku vermek için özellikle yapılır. Bu geleneği devam ettirmek bir mesele. Eskiden olduğu gibi bugün de hakiki deri ile üretebilmektir” ifadelerini kullandı.

“DERİ İMALATÇILARINA İHTİYAÇ VAR”

Çizmelerin hakiki deriden yapıldığını vurgulayan Erkaç, “Efe çizmeleri her deriden yapılmaz. Dışı genç dana, içi de keçi derisinden olur. Tabanı ve topuğu yani ökçe köseleden olacak şekilde üretilir. Bu çizmelerin bir özelliği yazın serin, kışın da sıcak tutar. Bu derilere palamutlu deriz. Bunları yapan ustada pek kalmadı. Yarın bir gün bu derileri yapan usta kalmasa bizim işler zorlaşacak. Deri imalatçılarına ihtiyacımız var. Fiyatlar modeline göre değişir. Ortalama efe çizmesi 8 bin liradır. Kıyafet, tespih, kemer, cep saati ve çizme paket halinde ortalama 12 bin liraya mal oluyor” dedi.